Szanowni Rodzice,
Inwazja Rosji na Ukrainie jest kolejnym trudnym tematem, z którym przyszło nam się zmierzyć. Budzi on szereg emocji, trudnych dla dorosłych, a tym bardziej dla dzieci. Aby wspomóc Państwa poniżej zamieszczamy wskazówki ,,Jak rozmawiać z dziećmi w wieku przedszkolnym o wojnie/konflikcie w Ukrainie’’ opracowane przez psychologa Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Dąbrowie Górniczej. Mamy nadzieję, że materiały okażą się przydatne w obecnej sytuacji.
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Dąbrowie Górniczej uruchomiła punkt konsultacyjny – stacjonarny dla dzieci, młodzieży, rodziców i nauczycieli odczuwających niepokój i lęk wywołany wojną w Ukrainie. Punkt konsultacyjny działa w każdy czwartek w godzinach od 14.00-15.00 po wcześniejszym umówieniu się – tel. 322623811, 32 262.53-50.
WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW
Jak rozmawiać z dziećmi w wieku przedszkolnym o wojnie/konflikcie w Ukrainie?
Jak wspierać, jak się troszczyć o dzieci w obliczu trudnych wydarzeń, dlaczego warto rozmawiać z dziećmi na temat wojny/ konfliktu w Ukrainie?
Dzieci w wieku przedszkolnym są uważnymi obserwatorami, słyszą i widzą, co dzieje się wokół nich. Uczęszczają do przedszkoli, mają kontakt z innymi dziećmi. Dlatego istotne jest, żeby rodzice jako ważni dorośli byli osobami, od których dzieci otrzymają informacje na temat wojny w Ukrainie oraz byli osobami, które będą korygowały informacje, które dziecko może usłyszeć poza domem.
W obliczu wydarzeń rozgrywających się w Ukrainie zarówno dzieciom jak i rodzicom mogą towarzyszyć różne emocje: lęk, niepokój, smutek, złość, rozpacz….Dzieci mogą odczuwać napięcie emocjonalne doświadczane przez bliskie osoby związane z tą trudną sytuacją. Dodatkowo zaistniała sytuacja może negatywnie wpływać na poczucie bezpieczeństwa dzieci, zaburzać ich wewnętrzną równowagę emocjonalną. Dlatego ważnym zadaniem rodziców jest wsparcie dziecka w zaistniałej sytuacji, pomoc w nazwaniu, zidentyfikowaniu emocji orazw konstruktywnym radzeniu sobie z nimi.
Wskazówki dotyczące przeprowadzenia rozmowy:
- zapewnienie dziecka o gotowości rodzica do rozmowy i możliwości zadawania przez nie pytań: „ chcężebyś wiedział (a), że chcę na ten temat z tobą rozmawiać”,
„możesz zadawać pytania o to, co chcesz się dowiedzieć”,
- przeprowadzenie rozmowy w spokojnej, życzliwej atmosferze,
- przekazywanie informacji zgodnych w prawdą, unikanie pocieszania dziecka poprzez przekazywanie nieprawdziwych faktów, nieobiecywanie tego, czego nie jest rodzic pewien,
- dostosowanie wypowiedzi kierowanych do dziecka do jego możliwości:
- poznawczych- zwracanie się do dziecka prostym językiem, tak żeby wypowiedź rodzica była zrozumiała dla dziecka,
- emocjonalnych- dostosowanie słów kierowanych do dziecka do jego możliwości emocjonalnych tak, żeby przeprowadzona rozmowa pełniła funkcję uspakajającą, nie podnosiła poziom lęku doświadczanego przez dziecko,
- nazywanie, akceptowanie emocji doświadczanych przez dziecko, dawanie dziecku przyzwolenia na doświadczanie różnych emocji: „Widzę, że jesteś zdenerwowany, że się boisz, że jesteś niespokojny, smutny”, „Akceptuję/ masz prawo być/ czuć się …….
- unikanie sformułowań „Nie bój się, „nie smuć się”. Zaprzeczanie emocjom, tłumienie ich,udawanie, że „nic się nie dzieje” może wywoływać u dziecka niepokój, lęk.Dodatkowo dziecko poczuje sięniezrozumiane przez rodzica,
- wykorzystanie różnych sposobów wyrażania emocjipoprzez:
- komunikaty słowne (rozmowę)-podczas rozmowy z dzieckiem nazywanie emocji doświadczanych przez dziecko, wsparcie rodzicaw identyfikowaniu sytuacji, które je wywołują, łączenie emocji z sytuacją. Pomocne w nazywaniu emocji może być wykorzystanie obrazków, zdjęć przedstawiających emocje podstawowe tj: radość, smutek , złość i strach: „Pokaż mi jak się teraz czujesz” , „ Powiedź mi, co wywołało twój smutek, złość, strach”,
- ruch-uczenie dziecka wyrazu mimicznego związanego z określoną emocją „Pokaż mi wesołą, smutną, rozzłoszczoną, straszną minę”, „ Jak wgląda osoba radosna, smutna, która czuje złość, strach, cosię dzieje z jej ciałem, jaki jest sposób jej poruszania się”,
- muzykę-inscenizowanie emocji ruchem w trakcie słuchania różnego rodzaju muzyki, wykonanie przez dziecko tańca radości, smutku, złości, strachu. Można wykorzystać także utwory muzyki klasycznej:„Taniec kurcząt w skorupkach” Modest Musorgski (taniec radości), „W grocie Króla Gór” Edwarda Griega (taniec strachu),Preludium e-moll Fryderyka Chopina (taniec smutku), „Etiuda rewolucyjna” Fryderyka Chopina (taniec złości),
- plastykę- wyrażenie emocji w formie rysunku „ Narysuj, jak się dzisiaj czujesz”, „Narysuj, gdzie w twoim ciele chowa się smutek, złość, strach”,” „Narysuj swoją smutną, rozzłoszczoną, wystraszoną minę”,
- odgrywanie scenek kukiełkowych- rodzic i dziecko podczas zabawy pacynkami odgrywa różne scenki związane z określonymi emocjami i sposobami radzenia sobie z sytuacją np.
-„Jedno z dzieci bawi się, a drugie je potrąca”,
-„Jedno dziecko bawi się, a drugie chce zabrać mu zabawkę” ,
- „Pani w przedszkolu powiedziała, że w tym tygodniu Twoja grupa pojedzie na wycieczkę. W dniu wycieczki jednak pada deszcz i jest brzydka pogoda. Wyjazd został odwołany” ,
-„Do przedszkola nie przyszedł dzisiaj Twój ulubiony kolega/koleżanka, bo jest chory(a).”
- uświadomienie dziecku, że rodzice oraz inne osoby dorosłe teżmogą doświadczaćw tej sytuacji podobnych emocji, co dziecko:„Kiedy usłyszałam o wojnie/ konflikcie w Ukrainie poczułam (em) strach, „Ja też jestem zaniepokojona (y), „Ja też jestem smutna” itp.
- odwoływanie się do najbliższych doświadczeń dziecka,
- unikanie przekazywania dramatycznych informacji, katastofizacji,które mogą wzmagać dziecięcy niepokój, lęk np. „Wojna zaczęła się od Ukrainy, to dopiero początek, będzie trzecia wojna światowa”.
Jak rozpocząć rozmowę?
Rozmowę z dzieckiem można rozpocząć poprzezodwołanie się do tego, co dziecko zna ze swojego doświadczenia: np. „U ciebie w grupie przedszkolnej, zdarza się, że powstają nieporozumienia, konflikty pomiędzy dziećmi, nie możecie czasami dojść do porozumienia. Pamiętasz jak opowiadałeś(aś ) mi jak Ola i Krzysiu chcieli układać te same klocki, zaczęli się ze sobą kłócić, wyrywać sobie zabawki? Dorośli czasami postępują podobnie. Nieporozumienia mogą dotyczyć całych państw, tak jak teraz się dzieje –konflikt dotyczy Rosji i Ukrainy. Prezydent Rosji podjął decyzję o ataku na Ukrainę. Państwa mają swoich żołnierzy, czołgi, samoloty, które walczą pomiędzy sobą”.
Jeżeli dziecko zada pytanie:„ Czy w Polsce będzie wojna?” Przekazujemy informacje zgodne z prawdą, dostosowujemy treść do wrażliwości emocjonalnej dziecka, mówimy o tym co „tu i teraz”, nie wyprzedzamy faktów: „Na ten moment wojna jest tylko w Ukrainie. Nie ma żadnych informacji na temat rozszerzenia wojny na inne kraje. Polska ma wsparcie innych państw, ma z nimi umowę, że w razie ataku na Polskę, możemy liczyć na ich pomoc”.
Ważne jest, aby w rozmowie z dzieckiem dokonać wartościowania aktualnej sytuacji poprzez użycie następujących sformułowań: „Na świecie jest dobro i zło. Wojna to zawsze zło. Ludzie, którzy odpowiadają za wypowiedzenie wojny/ jej rozpoczęcie są źli, nic ich nie usprawiedliwia. W dłuższej perspektywie ludzie, którzy wywołują wojnę, przegrywają”.
Jak dbać o dziecko w obliczu trudnej sytuacji w Ukrainie?
- zadbanie o poczucie bezpieczeństwa dziecka poprzez:
- zaspakajanie potrzeb dziecka- potrzeby miłości,bliskości, akceptacji, przynależności, szacunku,
- stały plan dnia (stałe pory chodzenia spać, wstawania, spożywania posiłków, nauki, zabawy),
- jasno określone przez rodziców zasady postępowania, jednomyślność osób biorących udział w wychowaniu, konsekwencja w postepowaniu wychowawczym,
- zaspakajanie potrzeby bliskości fizycznej- przytulanie dziecka, masaż ciała,
- niewłączanie kanałów informacyjnych TV przy dziecku, nastawienie radia w samochodzie na muzykę – obrazy przekazywane w telewizji: strzelania, bombardowania, cierpienia ludzi są dla dzieci za trudne, dzieci nie są ich w stanie poznawczo i emocjonalnie przetworzyć,
- zaspakajanie potrzeby aktywności fizycznej dziecka poprzez ruch w miarę możliwości odbywający się na świeżym powietrzu,
- dbanie o stały i ograniczany czas spędzany w mediach elektronicznych,
- dbanie o to by dziecko się wysypiało, zdrowo jadło (unikanie słodyczy, słodzonych napojów, konserwantów, żywności wysoko przetworzonej),
- spędzanie z dzieckiem czasu, poświęcenie mu uwagi i zainteresowania np. wspólna zabawa z dzieckiem, gra w gry planszowe, wyjście na spacer, rozmowa na temat, co wydarzyło się podczas dnia, czytanie dziecku przed snem bajek, opowiadań),
- wyciszanie dziecka poprzez stosowanie ćwiczeń relaksacyjnych, oddechowych, wizualizacji. Stosowanie metod relaksacyjnych pomaga
w radzeniu sobie z emocjami, zmniejsza pobudzenie emocjonalne w tym poziom lęku, niepokoju.
Ważne jest, aby rodzice bacznie obserwowali zachowanie swoich dzieci. Na co zwrócić szczególną uwagę? Niepokojące objawy to między innymi : częste bóle brzucha, bóle głowy bez medycznej przyczyny, trudności ze snem, jedzeniem , nadmierna lękliwość, niepokój , zmiany w nastroju dziecka – gdy dziecko wcześniej było pogodne, uśmiechnięte, a aktualnie często jest smutne, apatyczne czy niespokojne, impulsywne.
Pracownicy Poradni służą wsparciem, pomocą psychologiczno- pedagogiczną dzieciom i rodzicom w radzeniu sobie ztrudną sytuacją wojny w Ukrainie. W razie potrzeby prosimy o kontakt ze specjalistami poradni, sprawującymi opiekę nad Państwa przedszkolem.
Opracowała:
Psycholog PPP
